بچه‌های زباله‌گرد بهترین نیرو برای کارفرمایان جمع‌آوری زباله در پایتخت هستند؛ کودکانی که بخش مهمی از آنها افغانند و با کمترین حقوق، اقدام به جمع‌آوری زباله‌ها در سطح شهر و تفکیک آنها برای پیمانکارانی که با شهرداری قرارداد می‌بندد، می‌کنند. آنهایی که در شهر بسیار می‌بینیم گونی‌های چندین کیلویی زباله را روی دوش و کمرهای خم شده‌شان حمل می‌کنند و در مقابل، هیچ نهادی هم مسئولیت حمایت از آنها را برعهده نمی‌گیرد.
کارفرمایان شرکت‌های پیمانکاری جمع‌آوری و تفکیک زباله برخلاف نص صریح قانون به کارگیری کودکان (در سنین مختلف) اقدام می‌کنند ولی در مقابل هیچ مجازاتی هم از سوی نهادهای مسئول برای آنها درنظر گرفته نمی‌شود. اگرچه احد و صمد حدود 2سال پیش جانشان را در یکی از سوله‌های جمع‌آوری زباله از دست دادند ولی حالا در تعداد زیاد در شهر کودکانی همچون آنها پراکنده شده‌اند و در ازای خدمتی که به شهر می‌کنند حقوقی ناچیز می‌گیرند و حتی در مواردی حق کم آنها هم پرداخت نمی‌شود. روز گذشته یکی از خبرنگاران روزنامه جهان صنعت در پستی در یکی از شبکه‌های اجتماعی نوشته بود که این کودکان که برای پیمانکاران کار می‌کنند و برای یک‌ماه کار با روزی 12ساعت 600هزار تومان در‌ماه دریافت می‌کنند، چندین‌ماه است، طلب دارند.
سوسن مازیارفر، عضو جمعیت امام علی(ع) که پیمایش‌های میدانی بسیاری روی کودکان زباله‌گرد در سطح شهر تهران انجام داده است، با بیان اینکه براساس قانون، کار کردن کودکان زیر 15سال در هر کارگاه و محل کسبی ممنوع است، به همشهری گفت: به‌دلیل اینکه این کودکان به‌صورت غیرقانونی کار می‌کنند آمار دقیقی از تعداد کودکان کار و زباله گرد در کشور وجود ندارد. اما واقعیت تلخ این است که بسیاری از کارفرمایان کودکان را به‌دلیل دستمزد پایین‌تر به‌کار می‌گیرند تا از این راه سود بیشتری به‌دست بیاورند.
به گفته وی، برخی پیمانکارانی که با شهرداری قرارداد می‌بندند به‌صورت غیرقانونی این بچه‌ها را به‌کار گرفته و با دریافت 250تا 400هزار تومان از این بچه‌ها برای آنها کارت هم صادر می‌کنند و این کارت، مجوزی برای زباله‌جمع‌کنی بچه‌ها می‌شود. گروه دیگر هم پیمانکارانی هستند که به ازای هر بچه زباله‌گرد به صاحب گاراژی که در آن کار تفکیک انجام می‌شود، 800هزار تومان پرداخت می‌کنند تا بتوانند زباله‌های منطقه را برای تفکیک به این گاراژ منتقل کنند. مازیار فر گفت: در برخی موارد پیمانکاران حقوق این کودکان را پرداخت نمی‌کنند و چون این بچه‌ها به‌صورت غیرقانونی کار می‌کنند برای دستیابی به حقوقشان دستشان به هیچ مرجع قانونی بند نیست.
به گفته این عضو جمعیت امام علی(ع)، برخی مأموران نیز برای اینکه اجازه بدهند بچه‌ها به‌کار زباله گردی ادامه دهند در ابتدای هر فصل از آنها رقمی دریافت می‌کنند تا کارتشان را تمدید کنند و اگر این هزینه از طرف بچه‌ها پرداخت نشود زباله‌های جمع‌آوری شده توسط بچه‌ها ضبط شده و اجازه زباله جمع کنی به آنها داده نمی‌شود. وی با بیان اینکه وقتی چند سال پیش و برای نخستین بار این تخلف را با مسئولان شهرداری مطرح کردیم، ابتدا منکر این مسئله شدند، به همشهری گفت: بعد از چند جلسه با مسئولان شهرداری سرانجام آنها به ما گفتند که درصورت مشاهده تخلف از سوی پیمانکاران با آنها برخورد می‌شود.
مازیار فر گفت: در پیمایشی که درخصوص این بچه‌ها داشتیم متوجه شدیم که کوچک‌ترین کودک زباله‌گرد 5ساله و میانگین سنی آنها 5/12سال است که تا‌کنون 625کودک زباله گرد را در تهران و شهرستان‌ها ثبت کرده‌ایم که بیشتر آنها از اتباع افغان، پاکستان و ایرانی و اکثرا از اقوام بلوچ هستند. او ادامه می‌دهد: بیماری‌های پوستی، سل، ایدز و هپاتیت، انگل روده‌ای، زانو و کمر درد و گاهی حصبه از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که در کمین بچه‌های زباله گرد است.
پیمانکاران برای کار به این بچه‌ها حتی دستکش نمی‌دهند و چندین مورد از گازگرفتگی موش در بین بچه‌ها مشاهده کرده‌ایم که متأسفانه حتی برای درمان به درمانگاه نیز برده نشده‌اند. در کنار این مشکلات بهداشتی، این بچه‌ها با محرومیت از تحصیل هم روبه‌رو هستند که در کارگروهی که در وزارت رفاه تشکیل داده شد تصمیم بر این شد که به تحصیل این بچه‌ها رسیدگی شود اما هنوز اقدامی انجام نشده است.
- مافیای زباله گردی در شهر
معاون امور اجتماعی سازمان پسماند شهرداری تهران در گفت‌وگو با همشهری معتقد است که کودکان زباله گرد زیرنظر نیروهای پیمانکار شهرداری فعالیت نمی‌کنند و این کودکان زباله گرد برای مافیای زباله گردی فعالیت می‌کنند. شهرام فیروزی به همشهری می‌گوید: این افراد زمانی کارگران خود را برای زباله گردی به سطح شهر می‌فرستند که شیفت پیمانکاران رسمی شهرداری تمام‌شده و معمولا بعد از ساعت 8شب و صبح زود به جمع‌آوری زباله می‌پردازند.
به گفته وی براساس قراردادهایی که شهرداری با پیمانکاران منعقد می‌کند به کارگیری کودکان زیر 18سال و افراد بالای 60سال برای خدمات رسانی ممنوع است و درصورت مشاهده با پیمانکار متخلف برخورد می‌شود. فیروزی گفت:در موارد جمع‌آوری زباله‌ها با مافیای نظام یافته‌ای روبه‌رو هستیم که در برخی موارد حتی ماشین‌های جمع‌آوری زباله‌های خشک شهرداری را هم شبیه‌سازی می‌کنند و از این طریق و البته به‌صورت غیرقانونی اقدام به جمع‌آوری زباله می‌کنند.
وی درخصوص پرداخت نکردن حقوق به افرادی که زباله جمع می‌کنند و یا پیمانکاران جمع‌آوری زباله که با شهرداری قرارداد دارند هم گفت: پیمانکاران موظفند شماره حساب کارگران تحت فرمان خود را به شهرداری تحویل داده و زمان واریز حقوق نیز کاملا مشخص است و اگر پیمانکاری در این زمینه تخلف کند با وی برخورد می‌شود.
باتوجه به سخنان معاون امور اجتماعی سازمان پسماند شهرداری تهران این سؤال مطرح می‌شود که آیا بهتر نیست برای یک‌بار هم که شده با مافیایی که در سطح شهر اقدام به جمع‌آوری زباله و سوءاستفاده از کودکان برای زباله گردی می‌کنند، از سوی سازمان‌های مسئول (شهرداری، نیروی انتظامی و...) برخورد قانونی صورت گیرد و برای همیشه به زباله گردی کودکان پایان داده شود و آنها که برای مخارج زندگی مجبور هستند بار زباله ساکنان شهر را به دوش بکشند مورد حمایت دستگاه‌ها و نهادهایی همچون بهزیستی و... قرار گیرند.
نظر شما